‘Başka Dünya’ya özgür bakış

1997 yılından beri cezaevinde olan Zeki Bayhan’ın ‘’Başka Bir Dünya Var! Demokratik, Ekolojik, Cinsiyet Özgürlükçü Paradigma’’ kitabı Belge Yayınları’ndan çıktı. Kaynak açısından sıkıntıların yaşandığı, dışarıdaki hayat ile bağların sınırlı olduğu ve insan ilişkilerinin tek düzeleştirilmeye çalışıldığı F Tipi’nden yükselen bir ses olarak nitelendirilebilecek bu çalışmada, Bayhan 21. yüzyılın temel kavramlarını tartışıyor. Bayhan, ‘’Başka Bir Dünya Var’’ diyor kitabının kapağında. Ve bunun yolunun Demokratik, Ekolojik, Cinsiyet Özgürlükçü Paradigma ile mümkün olduğunu anlatıyor alt başlıklarda.

21. yüzyılın temel kavramlarına bilimsel bakış
Yeni bir sosyal bilim tartışmasının söz konusu olduğu bir dönemde Bayhan’ın kitabı kullanılan kavramların içeriğini anlatması bakımından oldukça önemli. Modernist paradigma, ekoloji, cinsiyet özgürlüğü, feminizm, sivil toplum, yerelden yönetim, demokratik siyaset, kuantum fiziği, kaos teoremi başta olmak üzere yıllardır dilimize doladığımız ama tam olarak anlatamadığımız konuları tek tek ele alıyor. İçeriği tam olarak bilinmeyen bu kavramların hepsine açıklık getiren Bayhan, adeta bu soruların hepsine cevap oluyor. Paradigma değişiminin algısal ve düşünsel anlamda bahsedilen ‘’Zihniyet devrimi’’ni anlattığını ifade eden Bayhan, Demokratik Konfederalizm ve Demokratik Sosyalizm konularının başka kitapların konusu olduğunu belirtiyor.

Zengin kaynakçasıyla bir başvuru kitabı
Dört ana gövdeden oluşan çalışmanın ilk bölümünde ‘’Paradigmalar’’ üzerine yoğunlaşan Bayhan, yeni bir paradigmanın oluşumunun kaynaklarını inceliyor. Modernizme bilimsel temel oluşturan Newton bilimi ve onu aşan İzafiyet teorileri, kuantum fiziği ve kaos teoremleri üzerinde duruyor. Yöntem sorununu ele alıyor. Sonraki üç bölümde paradigmanın üç saç ayağını oluşturacak şekilde anlatan Bayhan, demokrasi-ekoloji ve toplumsal cinsiyet konularının tanımlarını yineleyerek, farklı bakış açılarını özetleyerek irdeliyor. Demokrasi, ekoloji ve feminizme dair akımları karşılaştırmalı olarak ele alıyor. Yeni bir paradigmanın felsefi- ideolojik temellerin tanıtmak ve yorumlamak kadar zengin kaynakça ve karşılaştırmalı niteliğiyle bir başvuru kitabı olma özelliği taşıması gözlerden kaçmıyor. Bu konulara dönük genel ve kimi özgün yaklaşımlar Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın yorumlarıyla iç içe ele alınıyor. Söz konusu kavramların birbirinden ayrı olmadığına işaret eden Bayhan, hepsini iç içe ele alarak örneğin ‘’demokrat’’ olmanın aynı zamanda ekolojik olma ve toplumsal cinsiyetçi tutumu da içerdiğini söylüyor. Dili doğrudan ve keskin kullanıyor Bayhan. Dünya sisteminin deşifrasyonunu ilk kitabı olmasına rağmen son derece akıcı bir şekilde yapan Bayhan, ciddi bir emek ve sorumlulukla kitabı kaleme almış. Michel Fouault, J. Derrida, A. Gramsci, Louis Althusser’in görüşlerine sık sık karşılaştırmalı bir şekilde yer veren Bayhan, bu yazarların yanı sıra çok sayıda yazarla birlikte kendi okumalarına yer veriyor.

Sosyalist ütopyanın şifreleri
Sosyalist bir toplum hayalinden vazgeçmediklerini özellikle vurgulayan Bayhan amacını, ‘’Görece, Marksizm’den bağımsız bir dünya görüşüne, Abdullah Öcalan’ın görüşlerine giriş anlamında, sosyalist bir ideal üzerinde düşünce/tartışma yürütmektir’’ diye ifade ediyor. Kendi Öcalan okumasını son iki yüzyılın özgürlükçü düşünür ve aydınlarıyla karşılaştırmalı temelde sunan Bayhan’ın, siyasal tutumunu dolaysız bir şekilde ifade etmesi dikkat çekiyor. Bayhan, tüm dünyayı kucaklayacak bir anlatıya hiçbir zaman bu kadar ihtiyaç olmadığını dile getirirken, sosyalist ütopyanın şifrelerini de veriyor. ‘’Reel sosyalist deneyiminin yıkılması, post-modernizmin büyük öğretiler çağına geçtiği varsayımları, başta feminist ve ekolojik hareketler olmak üzere çeşitli sömürü sistemlerini açık eden toplumsal muhalefet gruplarının ‘68 hareketinden sonra yükselişi fakat dağınıklığı’’ bu ihtiyacı koşullayan nedenler olarak sıralanıyor.

Öcalan’ın alternatif modelini anlama çabası
Kitabının sol-sosyalizm adına dünyada bu ve benzeri arayışların olduğu bir dönemde egemen kapitalist sistemin içinde bulunduğu kriz, ezilen kesimlerin içinde bulunduğu açmaz ve arayışlar temelinde Öcalan’ın geliştirdiği alternatif modeli anlama çabası olduğunu dile getiren Bayhan, ‘’Çeşitli sol arayışların yanıtlayamadığı soru ve sorunların Öcalan tarafından yanıtlandığına göstermeye çalışacağız’’ ifadelerini kullanıyor. Kitabının ‘Cinsiyet Özgürlüğü’ adlı son bölümünde, erkeğin özgürlük sorununu da inceleyen Bayhan’ın, bu konudaki araştırmaları da dikkat çekiyor.

Komün dayanışmasının ürünü
‘’Cezaevinde ciddi araştırma-inceleme veya teorik-felsefi çalışmalar için muazzam bir olanak var: Zaman. Ve cezaevinde (Hele de F tipindeyseniz) ciddi bir çalışma yapmak isteyen herkesin önünde dev bir sorun var: Kaynak’’ diyerek kaynak temininde bulunan arkadaşlarına ve dostlarına teşekkür ediyor. Bayhan, ‘’Komün böyle bir şey işte! Birileri kaynak temin eder, birileri yazar, birileri okunur kılar, birileri eleştirir, cesaretlendirir. Bu çalışma bir komün dayanışması ürünüdür. Küçük komünlerden komünalist topluma adım adım yürümesi umuduyla…’’